Fundusz pomocy prawnej

Postulujemy opracowanie i zmianę odpowiednich formularzy sprawozdań, co pozwoliłoby nie tylko na bieżące monitorowanie wydatków Państwa na pomoc prawną opłacaną z urzędu, ale także na zbieranie informacji m.in. o tym, w jakiej ilości spraw takie wynagrodzenia wypłacono, w jakich rodzajach spraw, na jakim etapie postępowania i komu (adwokatom czy radcom prawnym), itp.

Fundusz pomocy prawnej i rada ds. pomocy prawnej. Brak odrębnego funduszu na pomoc prawną, umieszczenie wydatków na ten cel w zawierającej wiele innych wydatków szerszej kategorii budżetowej, którą dysponują sądy i prokuratury, powoduje lub może powodować różne problemy. W obecnej sytuacji finansowej wymiaru sprawiedliwości – zmuszone do oszczędzania sądy, decydując o przyznaniu lub nie pomocy prawnej, kierować się mogą względami nie merytorycznymi, a finansowymi . Oczywiste jest, że Państwa obecnie nie stać na zagwarantowanie pomocy prawnej wszystkim potrzebującym. Jednak brak standardów w tej mierze, brak badań i wiarygodnych danych powoduje, że nie wiemy, kto i dlaczego tę pomoc uzyskuje. Jedyne standardy wynikają z przepisów prawa, ale – co wykazujemy w dalszej części raportu – nie są one precyzyjne i powodują uznaniowość w przyznawaniu pomocy prawnej.

Rozważenia wymaga stworzenie osobnego funduszu pomocy prawnej. W ramach określonych środków można by ustalić standardy przyznawania pomocy – tak, by jeśli nie uzyskają jej wszyscy potrzebujący, wiadomo było chociaż, kto i na jakich zasadach, po spełnieniu jakich warunków może się o tę pomoc ubiegać.

Rozważenia wymaga także powołanie, wzorem innych państw, niezależnej instytucji zarządzającej takim – wyodrębnionym tylko na pomoc prawną – fun-duszem, np. rady ds. pomocy prawnej. Taka rada ds. pomocy prawnej może prowadzić planową politykę. Może poszukiwać źródeł finansowania pomocy prawnej. Rozważyć można, na przykład, możliwość częściowego udziału reprezentowanych w ponoszeniu tych kosztów. Znając możliwości funduszu instytucja taka mogłaby decydować o szczegółowych kryteriach przyznawania pomocy. Winna wreszcie prowadzić badania efektywności systemu.

Wprowadzenie reformy nie musi automatycznie oznaczać wzrostu ponoszonych kosztów, ważne jednak, by wydatki były racjonalne. Badania porównawcze przeprowadzane w różnych krajach pokazują, że za te same pieniądze można w zależności od sposobu ich wydatkowania objąć pomocą prawną więcej osób .

Jakie widzimy problemy: brak badań, pełnych badań rynku w zakresie usług prawniczych myślę, że mogę poprosić Fundację o pomoc w tym względzie.